ขมิ้นอ้อย
ชื่ออื่นๆ : ว่านเหลือง (กลาง) สากเบือ (ละว้า) ขมิ้นขึ้น (เหนือ) ละเมียด (เขมร)
นอกจากจะเป็นสมุนไพรแล้วยังสามารถนำมาใช้แต่งสีเหลืองของอาหารบางชนิด เช่น ข้าวเหนียวเหลือง
ขนมเบื้องญวน และยังนำมาย้อมสีผ้าให้เป็นสีเหลืองได้
ตำรับยา
1. รักษาอาการท้องร่วงได้ ให้ใช้หัวของขมิ้นอ้อยสด ประมาณ ๒ แว่น นำมาบดผสมกับน้ำปูนใส ใช้รับประทานได้
2. รักษาเสี้ยน หนามตำ โดยการนำขมิ้นอ้อยมา ๕ แว่น ข้าวเหนียวสุก ประมาณ ๑ กำมือ ดอกชบา ๕ ดอก ใช่ตำพอก สามารถดูดเสี้ยนและหนองออกจากแผลได้
3. รักษาแผล ใช้ขมิ้นอ้อยที่หุงในน้ำมันมะพร้าว แล้วนำมาใส่ แผลใหายเร็ว เพราะขมิ้นอ้อยเป็นยาฝาดสมานด้วย
4. รักษาฝี ถ้าเป็นฝีหัวเดือน ให้นำใบไผ่เผ่าไฟให้ใหม้ส่วนหัวขมิ้นอ้อยนั้น นำมาตำด้วยกัน แล้วใช้น้ำเป็นกระสายยา และใช้ได้ทั้งกินและทา หรือพอกด้วยก็ได้
5. รักษาอาการปวดบวม ฟกช้ำ นำขมิ้นสด ๆ นำตำให้ละเอียด แล้วนำมาพอกที่บวม บรรเทาอาการปวดข้อ ฟกช้ำบวม
6. รักษาอาการเป็นหวัด นำหัวขมิ้นอ้อย พริกหาง อบเชยเทศ นำมาต้มและเติมน้ำผึ้งนำมารับประทานได้
สรรพคุณ ของขมิ้นอ้อยหรือว่านเหลือง (คนจันทบุรีจะเรียกว่าว่านเหลือง) จันทร์เจ้าขาสามารถยืนยันผล
ของการรับประทาน โดยการตัดดอก แล้วผ่าครึ่ง ต้มกับน้ำร้อนเดือดๆๆ แล้วนำมารับประทานกับน้ำพริก
จะช่วยลดอาการปวดท้อง ได้ผลดี เพราะตัวจันทร์เจ้าขา นั้นมีอาการลำไส้แปรปรวน เป็นโรคประจำตัว
และมักจะมีอาการปวดท้องเสมอ ส่วนหน่ออ่อนๆๆ ที่เพิ่งแตกหน่อออกมานั้น ทำความสะอาดแล้ว
นำมาต้มจิ้มน้ำพริก จะช่วยลดอาการท้องร่วงได้เช่นกัน
ได้สูตรการรักษาแบบนี้มาจากคุณยายข้างบ้าน และที่สวนภายในบริเวณที่ดิน จะเต็มไปด้วยขมิ้นอ้อย (ว่านเหลือง)
และสมุนไพรชนิดอื่นๆๆ เยอะมาก คุณยายบอกว่า คนจันทบุรีโดยพื้นที่ เวลาเจ็บไข้ได้ป่วย ก็จะไม่ค่อย
อยากจะไปหาหมอ ก็อาศัยสมุนไพรแถวบ้าน ช่วยรักษา และก็ได้ผลดียิ่งกว่ายาฝรั่ง (ยาปฏิชีวนะ) เสียด้วย